“Wybitny Polak zamieszkały zagranicą”

(zachodnie wybrzeże USA), w dziedzinie Nauka, edycja 2019

Kiedy nasz zawód jest naszą pasją potrafimy zgłębić każde jego zagadnienie. Dotykając w ten sposób nowych kierunków, odkryć i samemu wpływając na rozwijanie się naszej dziedziny. To właśnie pasjonaci nadają nowe znaczenie wielu aspektom, gdyż do badań wykorzystują coraz bardziej innowacyjne metody, które sami tworzą. Tak jest w przypadku Dr Andrzeja Bytnerowicza, ekologa z Pacific Southwest Research Station z US Forest Service. Naukowca, który swoją karierę zawodową poświęcił badaniom zanieczyszczeń atmosferycznych I ich wpływowi na środowisko.

Dr Andrzej Bytnerowicz 

Dr Andrzej Bytnerowicz wynalazł urządzenie pozwalające monitorować poziom gazu kwasu azotowego.Urządzenia te zostały rozmieszczone w regionach górskich Stanów Zjednoczonych oraz w Kanadzie. W Polsce natomiast gazowy kwas azotowy został badany urządzeniami zwanymi Honeycomb denuder systems, w Beskidzie Śląskim w latach 90-tych.

Badania wykazały, iż kwas azotowy w formie gazowej jest bardzo toksyczny dla roślin. Ten kwas jest składnikiem smogu oraz jednym z najważniejszych związków opadu atmosferycznego azotu. Ma to duże konsekwencje ekologiczne, takie jak ekspansja azotolubnych roślin inwazyjnych kosztem gatunków rodzimych. Negatywny wpływ kwasu azotowego i innych zanieczyszczeń powietrza, takich jak tlenki siarki , azotu, amoniaku czy ozonu, na roślinność, pokazuje jak bardzo

musimy zadbać o jakość powietrza by zminimalizować szkody w przyrodzie.

Dr. Bytnerowicz przeprowadził także pierwszą ocenę zanieczyszczenia powietrza i toksyczności ozonu na terenie lasów górskich Sierra Nevada w Kalifornii oraz całych Karpat. Był także jednym z założycieli Pracowni Ekologii Roślin w Ogrodzie Botanicznym PAN w Warszawie. Swój doktorat, który przygotowywał właśnie w PAN, poświęcił zastosowaniu analizy chemicznej igieł sosny zwyczajnej do oceny zanieczyszczenia środowiska siarką, związkami fluoru i metalami ciężkimi na powierzchni całego kraju. Mierzył także poziom zanieczyszczenia powietrza w Warszawie przez ozon i metale ciężkie.

Obecnie Dr. Bytnerowicz jest na emeryturze, jednak wciąż mocno angażuje się w sprawy ekologii, będąc cały czas na bieżąco w tematach swojej dziedziny. Okazjonalnie udziela także wykładów wspierając młodszych kolegów. Przewodniczył do niedawna grupie naukowej “Wpływ zanieczyszczeń powietrza i zmian klimatycznych na ekosystemy leśne” w Międzynarodowej Unii Organizacji Badawczej Leśnictwa (International Union of Forest Research Organizations – IUFRO).

Kiedy pytam Andrzeja, jak wypada Polska na tle innych krajów pod względem zanieczyszczenia powietrza, to niestety perspektywy nie są dobre. Jesteśmy w czołówce europejskich krajów pod względem zatrucia powietrza. Za taki stan rzeczy odpowiada wciąż spalanie węgla o wysokiej zawartości siarki. W Polsce na dużą skalę spalany jest węgiel brunatny do produkcji energii cieplnej i elektrycznej, co powoduje wysokie zatrucie środowiska i emisje gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla). Bardzo dużym problemem jest spalanie śmieci w celach ogrzewczych lub rownież jako formy pozbywania się odpadów. Ma to ogromny wpływ na wydzielanie związków rakotwórczych np. benzopiren będący bardzo niebezpieczny dla zdrowia ludzi. Wyniki Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska pokazały, iż na południu Polski początkiem stycznia 2019 normy stężenia pyłów zawieszonych i benzopirenu zostały przekroczone 10-cio krotnie. Tym samym doścignęliśmy najbardziej zanieczyszczone kraje świata jak Chiny i Indie, gdzie takie stężenia osiągane są w najgorszych dniach smogowych. Niestety ten wyścig nie ma wygranych, a na mecie już nic nie widać.

Nasza rozmowa skupia się zatem na tym jakie zagrożenia niesie ze sobą tak ogromne zatrucie powietrza, gleb i wody i jak możemy się przed tym chronić oraz jak to należy zmienić.

Oczywiste jest, że tak ogromna ilość związków toksycznych ma negatywny wpływ na nasze życie. Wrażliwe gatunki roślin zamierają, zachodzą zmiany w składzie gatunkowym ekosystemów, przez co lasy osłabiają się i z czasem zamierają. Opad atmosferyczny toksycznych substancji ma bardzo negatywny wpływ na ilość i jakość produkowanej żywności (nadmierne stężenia ozonu obniżają plon ważnych roślin rolniczych, takich jak pszenica i ryż.).  

Bardzo ważne jest, by poważnie traktować wszystkie ostrzeżenia przed bardzo wysokim stężeniem smogowym i unikać wychodzenia na zewnątrz, zakładać maski ochronne i jak zachować jak najmniejsza aktywność fizyczną w tym czasie.

Niestety w Polsce, ale także w USA wciąż bardzo mało robi się w kierunku poprawy tej sytuacji. Problem zanieczyszczeń powietrza i zmian klimatycznych jest bagatelizowany, dlatego nic się nie poprawia.

Niezbędne jest nowoczesne prognozowanie, biorące pod uwagę różne możliwości produkcji energii, czystość środowiska i rachunek ekonomiczny, wraz z realnymi potrzebami przemysłu i ludzi. Potrzeba mądrej całościowej polityki, która weźmie pod uwagę wszystkie te czynniki i wprowadzi odpowiednie zmiany, w tym rzetelnej i uczciwej informacji dla społeczeństwa o wszystkich ekologicznych zagadnieniach, które wpływają na stan naszej planety i naszego życia.- Dr. Andrzej Bytnerowicz 

Dr. Andrzej Bytnerowicz za swoje prace naukowe, badania i odkrycia został uhonorowany nagrodą Fundacji Teraz Polska tytułem “Wybitny Polak zamieszkały zagranicą” w kategorii Nauka. Ta nagroda to dowód na to, że badania nad stanem środowiska i wpływem zanieczyszczeń powietrza na środowisko zostały docenione i uznane za bardzo ważne.

Najwyższy czas, aby badania takich specjalistów jak Dr. Andrzej Bytnerowicz potraktować śmiertelnie poważnie i dokonać zmian prowadzących do zmniejszenia zagrożenia smogiem i gazami cieplarnianymi. Mądrze planowana i wprowadzana ochrona naszego środowiska jest konieczna, aby pomóc z ogromnym problemem z jakim boryka się nasza planeta zatruwana coraz brutalniej.

Bardzo dziękuję Andrzejowi, którego miałam niesamowitą przyjemność poznać podczas pobytu w południowej Kalifornii i raz jeszcze gratuluję przyznanej nagrody. Nagrody, która jest dowodem, co potrafi pasja i nauka. Teraz potrzeba mądrych liderów, którzy otoczą się takimi ekspertami, by chronić nas i naszą planetę.

Diana Dyba