Ilustracje wykonała Magdalena Lewandowska @koniauke
Przedstawione pszczoły są wykonane przez artystkę w ramach Wielkiej Wystawy Pszczół i nie stanowią dokładnego ukazania wyglądu pszczół.
Główne różnice pomiędzy pszczołą miodną hodowlaną a pszczołami dzikimi.
Pszczoła miodna
- Pszczoła miodna hodowlana (Apis mellifera) Hodowana przez pszczelarza głównie w celu zapylania dużych skupisk roślin uprawnych oraz do produkcji miodu, wosku, propolisu, mleczka pszczelego itp. Wykorzystywana do apiterapii.
- Tworzy bardzo dużą kolonię liczącą od kilku tysięcy do nawet 60 tysięcy osobników. Kolonie są świetnie zorganizowane, z królową, robotnicami i trutniami.
- Najczęściej rozpoznawana pszczoła (często mylona także z dzikimi) Ubarwienie w tonacjach brązu. Posiada żądło. Nie jest agresywna. Może żądlić w obronie gniazda. Po użądleniu ginie.
- Może być bardziej podatna na choroby i szkodniki, zwłaszcza przy intensywnej hodowli w dużych koloniach. Przykładem może być warroza, która jest poważnym zagrożeniem dla pszczół miodnych.
- Głównie hodowana z myślą o zapylaniu roślin uprawnych, szczególnie w rolnictwie, gdzie pszczelarze ustawiają swoje ule blisko pola w celu zwiększenia plonów. Są doskonałymi zapylaczami.
- Pszczoła miodna hodowlana nie jest zagrożona wyginięciem. Jest narażona na wiele niebezpieczeństw jak pestycydy czy choroby np. warrioza. Jest hodowana dlatego wielkość jej populacji zależy od człowieka, w razie problemów otrzymuje również pomoc, np. dokarmianie i leczenie.
Pszczoły dzikie
- Na całym świecie opisano dla nauki ok 20 000 gatunków dzikich pszczół. Nie produkują miodu, lub w niewielkich ilościach. Świetnie zapylają (często efektywniej niż pszczoła miodna) rośliny uprawne. Specjalistki w zapylaniu różnorodnych gatunków roślin dzięki czemu dbają o bioróżnorodność ekosystemów.
- Żyją dziko, w różnych środowiskach, takich jak lasy, łąki czy ogrody. Budują swoje gniazda najczęściej w ziemi, w pustych łodygach roślin, także w dziuplach drzew, w szczelinach skalnych lub w innych naturalnych kryjówkach. Możesz je spotkać także w muszlach.
- Bardzo zróżnicowana w wyglądzie. Od żółtego zabarwienia przez brunatne, czerwone, fioletowe. Różnej wielkości. Jeśli posiada paski są one także różnorodne w zależności od gatunku. Są łagodne. Samice wszystkich polskich gatunków mają żądło. Brak żądła to cecha pszczół bezżądłowych, które występują w rejonach tropikalnych i subtropikalnych.
- Głównie prowadzą samotny tryb życia, nie żyją w rodzinach. Mogą organizować się w niewielkie kolonie liczące ok kilkunastu osobników. Mogą budować gniazda blisko siebie, ale preferują samotne dbanie o własne gniazdo i potomstwo. Część gatunków (ok. 10%) prowadzi społeczny tryb życia (z królową i robotnicami) przy czym zwykle ich rodziny są o wiele mniej liczne niż pszczoły miodnej. Trzecią grupę dzikich pszczół stanowią tzw. pszczoły kukułki, które nie budują gniazd, a ich potomstwo rozwija się w gniazdach innych gatunków.
- Również są doskonałymi zapylaczami, szczególnie w dzikich ekosystemach. Pojedyncze gatunki są mniej wszechstronne niż pszczoła miodna, ale jeśli rozpatrujemy właściwości dzikich pszczół jako grupy, to poszczególne gatunki żyjące w danym siedlisku uzupełniają się będąc świetnymi zapylaczami roślin uprawnych.
- Zwykle żyją w bardziej naturalnych warunkach, co może zmniejszać ich narażenie na choroby, jednak i one nie są wolne od zagrożeń, takich jak choroby wirusowe czy zmiany w środowisku.
- Wiele gatunków jest zagrożonych poprzez brak pożywienia, skupisk gdzie mogą budować gniazda, brak roślin w których się specjalizują. Konkurują często o pożytek z pszczołą miodną dlatego stawianie uli musi odbywać się we właściwych miejscach i w odpowiedniej ilości.
Ważne:
Wszystkie gatunki są ważne i potrzebne. Najważniejszą kwestią jest zachowanie harmonii pomiędzy pszczołą hodowlaną a naturalnym, dzikim środowiskiem i zapewnienie każdej sferze bezpieczeństwa i przestrzeni dla rozwoju.
Stawianie uli w miastach nie jest potrzebne. Stawianie uli na dachach wieżowców nie pomaga pszczołom, ani nam.
Hodowla pszczoły miodnej najlepiej sprawdza się przy dużych polach uprawnych.